Bij een overname zijn de rechten van werknemers doorgaans goed beschermd. Tot voor kort vormde een prepack of ‘flitsfaillissement’ daar een uitzondering op. De overnemende partij kon daarbij kiezen welke werknemers met welke arbeidsvoorwaarden werden overgenomen. Maar sinds een uitspraak van het Europees Hof van Justitie is dat niet altijd meer vanzelfsprekend. Schravenmade Advocaten vertelt u er graag meer over.

Overgang van onderneming: de rechten van werknemers

Arbeidsrechtelijk gezien is een overname een ‘overgang van onderneming’. Bij een overgang van onderneming bepaalt de wet (artikel 7:663 BW) dat de werknemers automatisch met dezelfde arbeidsvoorwaarden in dienst treden bij het overnemende bedrijf. Als dat niet zo zou zijn, zouden werkgevers via een overname vrij gemakkelijk van werknemers af kunnen komen. Werknemers worden door dit wetsartikel dus beschermd.

Uitzondering: faillissement
Uitzondering op deze regel was en is het faillissement. Is er binnen een faillissement sprake van een doorstart en dus een overname? Dan gaan de werknemers niet automatisch mee naar het overnemende bedrijf. Dit bedrijf mag kiezen welke onderdelen van het failliete bedrijf worden overgenomen en welke werknemers hij een arbeidsovereenkomst aanbiedt.

Prepack, faillissement en doorstart: de rechten van werknemers

Sinds een aantal jaar zijn de zogenaamde prepack in opkomst. Bij een prepack bereidt een door de rechtbank benoemde bewindvoerder in stilte een faillissement en snelle doorstart voor. Voorstanders van de prepack vinden dat daarmee kapitaalvernietiging en onnodig banenverlies wordt voorkomen. Tegenstanders, voornamelijk vakbonden, vrezen dat werkgevers dit soort prepacks zullen gebruiken om op een goedkope manier werknemers te lozen en arbeidsvoorwaarden te verslechteren. Zij vinden dat er met deze werkwijze feitelijk sprake is van overgang van onderneming en alle werknemers dus onder dezelfde voorwaarden overgenomen moeten worden.

In de praktijk: wat vindt de rechter?
Onlangs deed de kantonrechter in Limburg uitspraak in het faillissement van transportbedrijf Princen Transmission. In deze zaak was er ook sprake van een prepack en een doorstart tijdens het faillissement. Bij de doorstart nam het bedrijf een groot deel van de werknemers tegen dezelfde arbeidsvoorwaarden in dienst bij de nieuwe bv, met uitzondering van een aantal oudere medewerkers en medewerkers met een ziekteverleden. Reden voor FNV om een rechtszaak aan te spannen, aangezien zij van mening waren dat de prepack onder meer gebruikt werd om deze medewerkers te lozen.

De kantonrechter stelde FNV in het gelijk. Volgens de kantonrechter was in deze zaak al tijdens de prepack duidelijk dat een doorstart het doel was. Er zat bovendien maar één dag tussen het uitspreken van het faillissement en de doorstart. Daarom was er feitelijk sprake van een overname en hadden de werknemers dus ook de rechten die daar bijhoren. Dat betekent dat alle werknemers overgenomen hadden moeten
worden.

Het is de eerste keer dat een Nederlandse rechter in een dergelijke zaak uitspraak de werknemers in het gelijk stelt. In het verleden vielen rechtszaken namelijk vaak in hun nadeel uit. In 2017 heeft het Europees Hof van Justitie in Luxemburg echter uitspraak gedaan in een zaak van FNV tegen kinderopvangorganisatie Smallsteps. In deze zaak verloren duizend werknemers via een prepack hun baan. Het Europees Hof oordeelde dat ook in deze concrete situatie feitelijk sprake was van een overgang van onderneming. En dat de werknemers dus allemaal overgenomen hadden moeten worden.

Even tijd dacht men dat met die uitspraak een einde was gekomen aan de praktijk van de prepack, maar dat blijkt niet het geval. Uit de rechtspraak die daarna volgde blijkt namelijk dat veel afhankelijk is van de concrete omstandigheden van het geval. Want ook na deze uitspraak hebben verschillende rechters in het nadeel van werknemers beslist. In die gevallen oordeelde de rechter dat de doorstart, gelet op alle omstandigheden van het geval, geen overgang van onderneming was. Bijvoorbeeld omdat de faillissementsprocedure in eerste instantie was gericht op de liquidatie van de onderneming.

Conclusie

De vraag of een doorstart feitelijk een overgang van onderneming is, en dus of werknemers bij die doorstart dezelfde rechten hebben als bij een overname, hangt sterk af van de omstandigheden van het geval. Er zal daarom vast nog wel vaker worden geprocedeerd over dit onderwerp. Er komt waarschijnlijk ook nieuwe wetgeving aan, maar het wetsvoorstel continuïteit ondernemingen I (WCO I) ligt al enige tijd in de Eerste Kamer. Op 28 juni 2018 heeft de Eerste Kamer nadere vragen over dit wetsvoorstel gesteld aan de Minister voor Rechtsbescherming, die nog niet zijn beantwoord.

Heeft u vragen over een prepack, faillissement of overgang van onderneming? De specialisten faillissementsrecht van Schravenmade hebben veel ervaring op het gebied van herstructureringen en faillissementen. Neemt u gerust contact met ons op, wij staan voor u klaar.