Wordt er een kindje geboren? Dan krijgen de ouders niet altijd automatisch het ouderlijk gezag. In dit blog vertelt Schravenmade Advocaten u alles over het ouderlijk gezag. Wat is het? Welke plichten brengt het ouderlijk gezag met zich mee? Wie krijgt het, op welk moment? En kunt u het ouderlijk gezag ook weer kwijtraken?

Wat is ouderlijk gezag?

Ouderlijk gezag is het gezag dat meerderjarige ouders over een minderjarig kind uitoefenen. De wet schrijft voor dat iedere minderjarige onder ouderlijk gezag (of voogdij) moet staan.

Heeft een ouder het gezag over een kind? Dan is deze ouder ook de wettelijk vertegenwoordiger van het kind. Ouderlijk gezag heeft de volgende juridische gevolgen: 

• De ouder heeft de plicht het kind te verzorgen en op te voeden. Daar hoort bij dat deze ouder ook de band met de andere ouder moet stimuleren. 
• De ouder heeft een onderhoudsplicht voor het kind tot het kind 21 jaar is.
• De ouder moet het vermogen van het kind beheren. Doet de ouder dit niet goed, bijvoorbeeld door een erfenis voor zichzelf te gebruiken? Dan is hij of zij aansprakelijk voor de schade die hierdoor ontstaat. 
• De ouder mag namens het kind rechtshandelingen verrichten, zoals inschrijven op een school, een paspoort aanvragen of toestemmen in een medische behandeling. 
• De ouder is aansprakelijk voor schade die door het kind is aangebracht. Als het kind jonger is dan 14 jaar, dan is dit automatisch zo. Tussen 14 en 16 jaar hangt het af van de omstandigheden van het geval. Vanaf 16 jaar is het kind zelf aansprakelijk. 

Let op: ouderlijk gezag is niet hetzelfde als erkenning. Bij een erkenning ontstaat er een familierechtelijke betrekking tussen ouder en kind, maar daarmee is degene die het kind heeft erkend nog geen wettelijk vertegenwoordiger. 

Wie krijgt wanneer het ouderlijk gezag?

Zoals gezegd krijgen de ouders niet altijd automatisch het ouderlijk gezag: 

• Wordt een kind geboren of geadopteerd tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap van de ouders? Dan krijgen deze ouders automatisch het gezamenlijk gezag. Dit is ook het geval bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap tussen twee moeders, als er geen wettelijke vader bekend is (zoals bij een anonieme spermadonor of een bekende donor die het kind niet heeft erkend). Bij een huwelijk of partnerschap tussen twee mannen is een beslissing van de rechter nodig. Als zij een kind adopteren krijgen zij wel automatisch het gezamenlijk gezag. 
• Wordt een kind geboren of geadopteerd buiten het huwelijk of geregistreerd partnerschap van de ouders? Dan krijgt de moeder (mits meerderjarig) automatisch het ouderlijk gezag. Als de vader of duo-moeder het kind heeft erkend kan deze ook ouderlijk gezag krijgen. Na de erkenning moet het gezamenlijk gezag worden aangevraagd bij de rechtbank.
• Is een moeder minderjarig bij de geboorte van het kind? Dan krijgt zij niet automatisch het gezag over het kind. Een 16- of 17-jarige moeder kan de rechter wel vragen om een meerderjarigheidsverklaring, om zo alsnog het gezag te kunnen krijgen. In alle andere gevallen benoemt de rechter een voogd. 

Op grond van de huidige wetgeving kan een kind maximaal twee ouders met ouderlijk gezag hebben. 

Voogdij & pleeggezin

Kunnen de ouders het ouderlijk gezag niet uitoefenen, bijvoorbeeld omdat zij zijn overleden, allebei minderjarig zijn of omdat de rechter het gezag heeft beëindigd? Dan benoemt de rechtbank een voogd die het ouderlijk gezag uitoefent. Dit kan een privépersoon zijn, maar ook een voogdijinstelling.

Soms verblijft een kind in een pleeggezin. Pleegouders hebben niet automatisch het ouderlijk gezag, behalve als zij door de rechter zijn benoemd tot pleegouder-voogd. 

Ondertoezichtstelling (OTS)

Als binnen een gezin ernstige problemen zijn en de ontwikkeling van het kind daardoor ernstig wordt bedreigd, kan de rechter een ondertoezichtstelling (OTS) uitspreken. In dat geval wijst de rechter een instelling aan die de OTS uitvoert. Die instelling wijst weer een gezinsvoogd aan. In een dergelijk geval behouden de ouders wel het ouderlijk gezag. Zij moeten daarbij de aanwijzingen van de gezinsvoogd opvolgen. 

Gezamenlijk gezag is het uitgangspunt

In de wet is gezamenlijk gezag het uitgangspunt. Dat betekent dat de ouders met gezamenlijk gezag ook gezamenlijk beslissingen moeten (blijven) nemen over belangrijke zaken in het leven van het kind, zoals een verhuizing, een schoolkeuze, vakanties naar het buitenland en medische aangelegenheden. Ook na een eventuele echtscheiding.

Wanneer stopt het ouderlijk gezag?

Het ouderlijk gezag stopt:

• Als het kind meerderjarig wordt. 
• Bij beëindiging van het ouderlijk gezag door de rechter. Hiervan kan sprake zijn als ouders de opvoeding en verzorging van het kind niet kunnen dragen en de ontwikkeling van het kind daardoor ernstig wordt bedreigd. Daarnaast kan bij een scheiding het ouderlijk gezag van een van de ouders worden beëindigd.

Vragen?

Heeft u hier vragen over? Of wilt u advies? Neem dan gerust contact op, de specialisten van Schravenmade Advocaten staan voor u klaar.