Ryanair is de laatste tijd vaak in het nieuws. Het personeel heeft voor de tweede keer gestaakt en als straf heeft Ryanair gedreigd de basis in Eindhoven te sluiten en de standplaats van de werknemers te wijzigen. Het verbod tegen deze stakingen dat Ryanair vorderde werd afgewezen. Kan een werkgever zomaar besluiten om een standplaats te wijzigen en werknemers over te plaatsen? De rechtbank van Den Bosch heeft op 1 november 2018 in kort geding uitspraak gedaan over de kwestie.

Na de eerste staking schreef Ryanair aan haar medewerkers dat als zij de stakingen doorzetten, Ryanair de basis in Eindhoven zal sluiten om de Nederlandse klanten vanuit een buitenlandse basis te bedienen. Volgens Ryanair was dit het onvermijdelijke gevolg van toekomstige stakingen door piloten of cabinepersoneel. Nu de tweede staking doorging, kondigde Ryanair aan dat de basis in Eindhoven per 5 november 2018 zou worden gesloten, en dit is ondertussen ook gebeurd.Gevolg van sluiting van de basis in Eindhoven is dat vliegtuigen voor hun eerste vlucht niet meer vanaf Eindhoven vertrekken. De vliegers kregen de keuze tussen overplaatsing naar een andere basis, dan wel een mobile pilot contract.

Standplaats wijzigen

Het verplaatsen van de standplaats van een werknemer is een wijziging van de arbeidsovereenkomst. In veel arbeidsovereenkomsten is een eenzijdig wijzigingsbeding opgenomen. Maar ook in dat geval mag wijzigen van de arbeidsovereenkomst niet zomaar: de werkgever kan hier alleen een beroep op doen na een afweging van zijn belangen en van de belangen van de werknemer. De werkgever moet een zodanig zwaarwichtig belang hebben bij eenzijdige wijziging van de arbeidsovereenkomst dat het belang van de werknemer daarvoor, naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid, moet wijken. Heel belangrijk is dat de werkgever het besluit goed toelicht zodat de gevolgen van het besluit voor de werknemer inzichtelijk zijn. En hier heeft Ryanair de boot gemist.

In de arbeidsovereenkomst van de piloten is het volgende opgenomen:

“You will be located principally at Eindhoven Airport and at such other place or places as the Company reasonably requires for the proper fulfilment of your duties and responsibilities under this Agreement. It is a condition of your employment that you comply with any such requirement. This would include, for the avoidance of doubt, transfer to any of the Company’s bases without compensation.”

De rechter leest in dit beding een eenzijdig wijzigingsbeding. De vraag is of Ryanair dit beding ook mag gebruiken om de standplaats van het personeel te wijzigen en of zij voldoende rekening hebben gehouden met de belangen van het personeel.

De vliegmaatschappij stelt dat het besluit tot sluiting voortkomt uit bedrijfseconomische omstandigheden. De rechter gaat daar niet in mee en oordeelt dat het besluit is genomen vanwege de stakingen, en niet vanwege de door Ryanair aangevoerde bedrijfseconomische omstandigheden. Staking is een fundamenteel recht en dit mag dus niet als reden voor de sluiting worden aangevoerd.

De gestelde bedrijfseconomische omstandigheden worden niet aangenomen, ook omdat Ryanair in september al had gedreigd dat de basis zou worden gesloten indien zij opnieuw zouden staken. Ryanair heeft niet aangetoond dat de basis ook zonder de stakingen gesloten zou worden.

De rechter oordeelde dus dat Ryanair zich niet mag beroepen op het wijzigingsbeding. Ryanair had het besluit tot sluiting van de basis in Eindhoven niet mogen nemen. Daar komt bij dat Ryanair niet eens goed heeft uitgelegd wat het besluit betekent voor hun salaris en andere arbeidsvoorwaarden. Er heeft geen goede belangenafweging plaatsgevonden. De rechter oordeelde dan ook dat de belangen van de vliegers zwaarder wegen dan het belang van Ryanair.

Van de rechter mag de standplaats van het personeel niet gewijzigd worden.

Inmiddels is duidelijk dat Ryanair zich niets heeft aangetrokken van het oordeel van de rechtbank en de basis in Eindhoven gesloten heeft. Een aantal werknemers dat met de overplaatsing niet akkoord is gegaan, is zelfs ontslagen. De rechtbank heeft Ryanair veroordeeld een dwangsom van € 250.000,- te betalen voor iedere vlieger die door Ryanair wordt overgeplaatst. De vraag is nu of Ryanair de basis weer opent of dat er verder over deze kwestie wordt geprocedeerd. To be continued.....

Jojanneke Schravenmade