Bij elkaar in de buurt leven, zorgt soms voor uitdagingen. Vooral wanneer er sprake is van overlast. Dat is in beginsel voor iedereen anders, en dus subjectief. Wat is overlast precies? Om te zorgen dat mensen hun recht wel kunnen krijgen, zegt het Burgerlijk Wetboek hier ook het een en ander over. Ik krijg vaak vragen over deze onderwerpen, dus in dit artikel kijken we naar burenrecht en een aantal begrippen en kwesties daarin.
In menig huishouden is het een vaste bron van leedvermaak; De Rijdende Rechter of soortgelijke programma’s. Buren die kibbelen over een schutting, erfafscheiding of overhangende boom en vallende blaadjes. Nou denkt u wellicht: was dit niet met een goed gesprek op te lossen? Want natuurlijk gaat de ergernis soms over ogenschijnlijk hele kleine dingen en zit er vaak wat anders achter. Het onderstreept het (soms) subjectieve karakter van overlast, maar ook dat de wet er wel degelijk wat over te zeggen heeft. Ook al blijft het beter om zaken in goed overleg op te lossen.
Grenst uw erf aan dat van iemand anders? Dan bent u buren en dat schept enkele rechten verplichtingen over en weer. Goed om te vermelden: voor het burenrecht hoeft geen sprake te zijn van letterlijk grenzen aan. Voor de wet zijn mensen ook buren als er enkel sprake is van nabijheid. Waar de erfgrens ook ligt; een van de verplichtingen is het markeren daarvan. Bijvoorbeeld met een erfafscheiding. Als deze staat op de grens van twee aangrenzende percelen, delen beide buren in principe in de kosten van de erfafscheiding. Beide zijn dan samen eigenaar van de erfafscheiding.
Dit is weer anders als de erfafscheiding alleen op de grond van een persoon staat.
Een voorbeeld van een verplichting die buren naar elkaar hebben is het zogeheten ladderrecht. Soms is het nodig dat er voor onderhoud aan eigen onroerend goed een naburig perceel betreden wordt. Denk bijvoorbeeld aan dakonderhoud of het plaatsen van een erfafscheiding. In beginsel moet dit worden toegestaan. Hierbij geldt wel dat kennisgeving vooraf noodzakelijk is. Laat dit dus vooraf aan uw buren weten. Ook voert u de werkzaamheden – vanzelfsprekend – uit met minimale overlast.
In het geval van bebouwing of beplanting zijn er specifieke wettelijke bepalingen. Dit gaat dan over zowel de afstand tot de erfgrens van planten ook over de hoogte hiervan. Merk hierbij op dat lokale voorschriften, zoals APV’s, bestemmingsplannen en welstandseisen voor verdere beperkingen kunnen zorgen. De wet gaat uit van 0,5 meter afstand tot de erfgrens voor planten (heesters en struiken) en bomen die boven de erfafscheiding uitkomen. Bomen die hoger zijn dan de erfafscheiding moeten minimaal twee meter van de erfgrens afstaan. Bebouwing mag in beginsel tegen de erfgrens staan, al zijn hierop meestal ook lokale bepalingen van invloed.
Van overlast is sprake wanneer iemand dat zo ervaart. Wettelijk gezien biedt dat natuurlijk geen basis. Het algemene uitgangspunt is dat gevolgen van handelingen door buren zoveel mogelijk beperkt moeten blijven tot het eigen erf. Juridisch optreden tegen overlast bestaat uit enerzijds vaststellen dat er sprake is van hinder en anderzijds aannemelijk maken dat het veroorzaken van deze hinder onrechtmatig is.
Het eerste is vaak eenvoudig, het tweede niet. Als het tot een juridische procedure komt, kijkt de rechter bijvoorbeeld naar de aard, de duur, de ernst van de activiteiten die hinder veroorzaken. Is er bijvoorbeeld sprake van onrechtmatige activiteiten die vergunningsplichtig zijn of niet passen binnen een (woon)bestemming? Als er geen sprake is van onrechtmatige handelingen, kan het toch zijn dat de veroorzaker van de overlast maatregelen dient te nemen om de overlast te beperken.
Omdat er in praktijk grote verschillen kunnen bestaan tussen ervaren overlast en onrechtmatig gedrag, is het meestal verstandig om u vooraf goed te laten informeren of het recht en de mogelijkheden en de kansen op een bepaalde uitkomst. Daarbij help ik u graag.
Het erfrecht is complex en specialistisch. Bovendien zijn de onderwerpen waar het om draait vaak emotioneel beladen. Het afhandelen van de nalatenschap van een dierbare bijvoorbeeld, kan pijnlijk en zwaar zijn. Zeker als er geen testament is opgemaakt. Of er een conflict over de erfenis dreigt, of al is ontstaan.
